O tak pięknej wczesnojesiennej scenerii realizatorzy inicjatyw : „Arboretum Przyszkolne w Lutowiskach” i „Owadzie Śródmieście – makieta układu urbanistycznego XIX wiecznych rynków miasteczka Lutowiska w formie osiedla dla owadów” planując ich otwarcie mogli tylko marzyć. Tymczasem w Lutowiskach 28 września te marzenia stały się faktem.
Otwarcie powyższych inicjatyw nastąpiło z udziałem lokalnych władz gminnych, Komendanta Placówki Straży Granicznej w Czarnej, mieszkańców Lutowisk i gminy , grona pedagogicznego , uczniów i rodziców Zespołu szkół Publicznych w Lutowiskach. Zebrani w Chacie Floriana mogli obejrzeć program artystyczny w wykonaniu najmłodszych uczniów-inscenizacja o zanieczyszczeniach środowiska i zagrożeniach czyhających na zwierzęta oraz popisy taneczne i wokalne uczniów starszych. Prezentację multimedialną o działaniach zrealizowanych w projekcie „Ekomuzea Karpackie- Partnerstwo dla Ekorozwoju” przedstawił jego koordynator i prezes Fundacji Bieszczadzkiej Bogusław Pyzocha. Po części oficjalnej nastąpiło uroczyste otwarcie odnowionego przyszkolnego Arboretum. Przewodniczący poszczególnych klas odebrali z rąk dyrektora szkoły Akty Nadania Opieki nad Arboretum. Każda klasa będzie się opiekować innym jego elementem. Następnie wszyscy przeszli na plac obok kościoła w Lutowiskach , gdzie zaplanowano otwarcie drugiej z inicjatyw : „Owadziego Śródmieścia…”. 74 miniatury domów z dziewiętnastowiecznych Lutowisk, ustawionych zgodnie z mapą katastralną z tamtego okresu naprawdę robią wrażenie. Niezwykle ważnym uzupełnieniem makiety jest tablica informacyjna, pełna istotnych treści historycznych i współczesnych. O roli domków w charakterze owadzich hoteli opowiedział wykonawca miniatur i lider całej inicjatywy Grzegorz Zubel. Piękny fragment „Sklepów cynamonowych” Bruno Schulza opisujący rynek w Lutowiskach odczytała jedna z uczennic. Zarówno Arboretum jak i „Owadzie śródmieście…..” staną się kolejnymi atrakcjami turystycznym na szlaku ekomuzeum „Trzy kultury”
Obie otwarte inicjatywy są częścią projektu „Ekomuzea Karpackie – Partnerstwo dla Ekorozwoju realizowanego przez Fundację Bieszczadzką ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu „Międzydziedzinowe wzmocnienie działań społeczności lokalnych dla zrównoważonego rozwoju”.

Autor zdjęć: Mirosław Piela